عکاسی چیدمان چیست؟
وقتی صحبت از عکاسی چیدمان به میان میآید، عکسها و عکاسیهای متفاوتی پیش چشم خواهند آمد. در حقیقت هر عکاسیای که طی آن عکاس به دنبال چینش تمام عوامل صحنه اعم از زنده و بی جان باشد، ذیل عکاسی چیدمان قرار میگیرد.
اما از آنجایی که برای عکاسی از انسانها و موجودات زنده نام تخصصی دیگری وجود دارد، عکاسی چیدمان در انحصار اشیاء بیجان تعریف میشود. این سبک از عکاسی در زبان انگلیسی Still Life Photography شمرده میشود.
انتخاب تمام جزئیات محتویات درون عکس اهمیت دارد. اینکه از میان تمام پسزمینهها با تمام متریالها، آیا میز چوبی پرگره انتخاب شود یا پسزمینهی مشکی ساده. اینکه از بین گلهای موجود در منابع، کدام گل با کدام شکل و رنگ انتخاب شود. از بین تمام چنگالهای موجود، چه چنگالی با چه رنگی، از چه سبکی، با چه روکشی، با چند دندانه انتخاب شود و نهایتاً همهی اینها در کجا و چگونه کنار چیزهای دیگر قرار بگیرند.
هنر عکاسی چیدمان غالباً در انتخاب اشیاء و نحوهی همجواری آنها تعریف میشود. در این شکل از عکاسی این عکاس است که در کادر دخالت کرده و آن را بسته به اهداف خود دوباره در جایی که مایل است قرار میدهد. بنابراین در یک عکس چیدمان، با اشیاء بیجانی مواجه هستیم که بسته به سلیقه و نیاز عکاس چیده شدهاند.
با ویزون خلاقانه و هدفمند شروع کنید
خدمات عکاسی تبلیغاتی و صنعتی با بروزترین تجهیزات
تاریخچهی عکاسی چیدمان ؛ اهمیت عکاسی چیدمان از ابتدا تا امروز
این شکل از عکاسی قدمت درازمدتی دارد. در اوایل اختراع عکاسی، محدودیتهایی وجود داشت که باعث میشد عکاسان در مسیری مشخص که امتحان خود را پس داده وارد عمل شوند. یکی از این مسیرها، عکاسی از اشیاء بیجان بود. به این شکل که عکاس مجموعهای از اشیاء را کنار همدیگر میچید و از آنها عکاسی میکرد. اما چرا اشیاء؟
ابتدای اختراع عکاسی، امکان عکسبرداری با سرعت بالا به هیچ وجه مهیا نبود. حتی عکاسی پرتره از افراد هم با شکست مواجه می شد. چرا که به هر طریق، سر افراد تکان میخورد و در عکس به صورت محو ثبت میشد. در مقابل، عکاسی از اشیاء بیجان غیرمتحرک عکسی موفق پدید میآورد. به همین دلیل است که از همان ابتدای خلق عکاسی، این گرایش از عکاسی موجود و پر رونق بود.
چندی بعد؛ هنگامی که عکاسی به حرفهای پذیرفتهشدهتر تبدیل شد و توجه همه را به عنوان یک رسانهی مستقل به خود جلب کرد، عکاسان برآن شدند که هر یک از اشیاء را دقیقاً مانند شکل ظاهری خود ثبت کنند. به این معنا که یک جنس استیل دقیقاً مشابه استیل و یک شیشه دقیقاً مشابه شیشه ثبت شود نه مانند پلاستیک.
جنسیت پردازی در عکاسی طبیعت بیجان و چیدمان در حدی بود که عکاسان برای به رخ کشیدن توانمندیهای خود، اشیائی با جنسهای مختلف در یک کادر چیدمان میکردند تا همهی آنها را با هم و به شکلی دشوار نورپردازی کنند.
عکسهایی که از اجسامی مانند تخم مرغ، بطری، انواع ابزارهای فلزی و اشیاء دیگر در طول تاریخ عکاسی وجود دارد، گواهی این ادعاست. بسیاری از عکاسان مدرن به عکاسی چیدمان روی آوردند تا هم تواناییهای بالقوهی عکاسی به عنوان یک رسانه را مطالعه و اثبات کنند و هم تواناییهای خود را به معرض نمایش بگذارند. به هر روی عکاسی رسانهای واقعنما بود که مشابهت نتیجهی نهایی آن با واقعیت، همه را شگفتزده کرده بود
رویکردهای گوناگون در عکاسی چیدمان
۱- نگاه فرمالیستی
نگاه فرمالیستی بیشتر نحوهی ترکیببندی و چینش اجسام را مد نظر قرار داده است. به این معنا که عکاس، به مطالعهی فرم اجسام و چینش آنها میپردازد. در این صورت، معناهای دیگر در حاشیه رفته و صرف فرمهای بصری مهم هستند.
همین شیوهی فرمالیستی میتواند منجر به پرورش ایدهها و نگاه آرتیستی شود. بسیاری از عکاسان خبره امروزه با تجهیزات بسیار قدرتمند به مطالعهی همین ترکیببندیها پرداخته و با یک ایدهی کلی و کانسپت مادر، به چینش اجسام معنادار کنار هم میپردازند.
۲- نگاه مفهومی
در طول تاریخ عکاسی عکاسان متعددی بودند که از این سبک عکاسی برای بیان مفهوم خود استفاده کردهاند. مفهومی که این عکاسان در پی بیان آن بودند؛ از مفاهیم روانشناختی و ناخودآگاهی تا مفاهیم انتقادانه را شامل میشد. بنابراین ذکاوتمندانه نیست اگر همیشه به این سبک عکاسی به عنوان صرف چیدمان و کنار هم قرارگیری عناصر توجه شود.
یکی از شیوههای عکاسی که شاید بتواند در اینجا مطرح شود و در نزدیکی همین زیرشاخهها قرار بگیرد، عکاسی استیجد (staged photography) است که به عکاسی صحنهپردازی شده ترجمه شده است. تفاوتی که این عکاسی با دیگر عکاسیهای چیدمان دارد، حضور انسانها به عنوان یک بازیگر در آنها است. در این حالت هم عکاس با آزادی در چینش تمام عناصر صحنه با ریزترین جزئیات لوکیشن، محل ایستادن بازیگران، لباس و گریم آنها، میمیک صورتشان و طراحی صحنه مواجه است. او این آزادی را در پی یک مفهوم و ایدهی قبلی میآورد و فقط در پی بازسازی یک صحنهی نمایشی نیست.
۳- لندآرت
نوع دیگری از عکاسی چیدمان متوجه هنر محیطی یا لند آرت است. لند آرت به معنی هنری است که در طبیعت انجام میشود و در مقیاسهای کوچک تا ابعاد بزرگ را شامل خواهد شد. هنرمند با اجزائی که در دست دارد در طبیعت دست به بازنمایی یک مفهوم از طریق طبیعت میزند. چینش سنگها به طرزی هنرمندانه روی هم، ایجاد نقش روی زمین، ایجاد مسیری جدید در طبیعت و مواردی از این دست. از طرفی دیگر، از آنجایی که لند آرت آسیبپذیر است، اکثراً عکسی از آن به عنوان مستندات هنری گرفته میشود. این نوع عکاسی در لحظهی ثبت تصویر، مشابه عکاسی چیدمان است.
۴- عکاسی از نمایشگاه
شکل دیگری از این عکاسی مربوط به آثار هنری در نمایشگاه است. آثار مجسمه و آثاری که خود اینستالیشن هستند. این شکل از عکاسی در لحظهی عکاسی مشابه عکاسی چیدمان است اما در عمل عکسی مستند محسوب میشود و به آرشیو میرسد. در حقیقت عکاسی چیدمان از نمایشگاهها بیشتر حکمی آرشیوی دارد.
۵- عکاسی تبلیغات
در نهایت، شکل دیگر عکاسی چیدمان را به عنوان عکاسی تبلیغاتی در نظر میگیریم. میتوان گفت در نهایت عکاسی از محصولات در قالب عکس گروهی از آنها میتواند یک نوع عکس چیدمان محسوب شود. چرا که در این عکسها، یک محصول با نسخههای دیگر کوچک و بزرگ خود عکاسی میشود، یا یک محصول با محصولات دیگر یک کارخانه. به طور مثال در عکاسی از نانهای یک نانوایی، انواع نانهای مختلف کنار هم چیده میشوند و ترکیببندی آنها مهم است. یا در عکاسی تبلیغاتی از یک ظرف چای و یک شیرینی و ابزار سرو و ظروف و دستمالها، چیدمان تمام این عناسر کنار یکدیگر است که آن عکس را تبدیل به عکس چیدمان میکند. در اینجا هم مانند باقی عکسهای چیدمان؛ انتخاب تمام جزئیات محتویات درون عکس و چینش آنها اهمیت دارد.
بنابراین هنگام مواجهه با عبارت «عکاسی چیدمان» با روشهای گوناگونی مواجه هستیم، چرا که یک عبارت کلی را به کار بردهایم