طراحی بسته بندی، اولین برخورد فرد با محتویات یا محصولات است. این محتوا میتواند شامل یک نامه اداری، یک بسته هدیه یا یک محصول روی قفسه فروشگاه باشد. برای همه محصولات بسته بندی به خصوصی طراحی نمیشود. به این معنا که بسته بندیهای موجود، برای هر محتوایی مورد استفاده قرار میگیرند. اما محتواهایی نیز هستند که به شکل دقیقتری ارائه میشوند. به طور مثال نامههای اداری یک کسب و کار، در پاکت نامه طراحی شده توسط تیم همان کسب و کار ارائه میشود. حال این نامه حاوی تبریک باشد، یا پروموشن مشتری یا نامه رسمی اداری. به هر حال نامه با هویت پاکت آن -که بسته بندی طراحی شدهاش به حساب میآید- شناخته میشود. همانطور که هر یک از محصولات یک کمپانی در شکل و شمایلی یونیفرم و با هویت تجاری خود وارد بازار میشوند.
گفته شد محتویاتی نیز هستند که بسته بندیهای طراحی شده مخصوص خود را دارند؛ چرا که از این نوع بستهبندی هدف به خصوصی را دنبال میکنند. این هدف نیز در راستای مارکتینگ تعریف میشود. به این معنا که بسته بندی در کارآمدترین شکل خود طراحی میشود تا مشتریان را به خود جذب کند. در این حالت بستهبندی صرفا نظم دهی به محصولات یا معرفی و انتقال اطلاعات محتویات نیست؛ بلکه روشی است برای افزایش فروش و یک رسانه محسوب میشود. بنابراین طراحی بستهبندی در حوزهی گرافیک و طراحی صنعتی میگنجد اما در صرف اطلاعات بصری تعریف نشده؛ بلکه رسانهای است برای انتقال پیامهای تبلیغاتی و تجاری. بسته بندی طبیعیترین رسانه برای این کار است که مشتری به محصولی که تا کنون نخریده است اهمیت دهد. یک شکل خاص، طرح یا رنگ میتواند بسته بندی را از دیگر رقبایی که در قفسههای دیگر قرار گرفتهاند جدا و متمایز کند.
پرسشهایی که در طراحی بسته بندی باید پاسخ داده شوند
برای طراحی بسته بندی محصول باید به چندین نکته توجه کرد که در قالب پرسش مطرح میشوند:
چه محصولی در حال بسته بندی شدن است؟
این پرسش قرار است در تعیین چگونگی طراحی بستهبندی مفید باشند. به طور مثال اگر محصولی نیاز به بستهبندی امنتر و به خصوصی دارد، یا ابعاد آن خاص است و چاپ و بستهبندی باید به شکل اختصاصی طراحی شود و جعبههای کارتنی ساده جوابگو نیستند، یا محصولی که نباید در معرض آفتاب و رطوبت قرار گیرد و باقی محصولات از این دست.
چه کسی قرار است محصول را بخرد؟
در طراحی بسته بندی محصول طبیعتاً به این دقت میشود که خریداران آن خانم یا آقا هستند، کودکان یا بزرگسالان هستند؟ آیا برای افرادی تهیه شده که دغدغههای زیست محیطی دارند؟ آیا قرار است پیش چشم کسانی قرار بگیرد که متمول محسوب میشوند؟
بسته بندی محصول باید برای قرارگیری پیش چشم مخاطب ایدهآل خود طراحی شود. این نکته اهمیت دارد که پرسونای مخاطب مرحلهی قبل از طراحی بسته بندی است. به طور مثال محصولاتی که برای افراد سالمند طراحی شدهاند، باید روی بسته بندی خود، اطلاعات را با حروف بزرگ سایز داشته باشند. یا بسته بندی محصولات برای ثروتمندان باید از متریالی باشد که حس لوکس بودن را به آنها منتقل کند.
محصول چگونه خریداری میشود؟
آیا محصولات در قفسههای سوپرمارکت قرار میگیرند و طراحی آنها همه با هم به صورت گروهی مهم است یا نمای قفسهای مهم نیست؟ آیا محل فروش محصولات یک فروشگاه یا بوتیک است یا اساساً محصولات به صورت آنلاین خریداری میشوند و قفسهای وجود ندارد؟ وقتی حرف از قفسههای بزرگ و چیده شدن محصولات کنار هم به میان میآید، طراحی بسته بندی شکل دیگری به خود میگیرد. در این حالت بسته بندی باید به اندازهی کافی جلب توجه کند تا خریدار به سمتاش کشیده شود، در مرحلهی بعد باید اطلاعات لازم را به مشتری بدهد. به طور مثال ممکن است یک تولیدکننده یک خط تولید را در طعمها یا اسانسهای متفاوت دنبال کند؛ در این حالت بستهبندی محصول به شکلی واحد و مشابه، با جزئیات متفاوت طراحی میشود تا مخاطب متوجه شود که همه این محصولات برای یک کمپانی هستند.
بازنمایی برند در بسته بندی
بسته بندی، کل یک برند را بازنمایی میکند؛ بنابراین بسته بندی و برند باید به همدیگر گره خورده باشند. لوگو برند، رنگها و فونتها، عواملی هستند که علاوه بر انتقال اطلاعات، از هویت بصری برند نشأت میگیرند و نمایندهی برند هستند. ممکن است یک بسته بندی به اجبار در تنوع رنگی متفاوتی طراحی و تولید شود تا با محتویات درون جعبه خود هماهنگی داشته باشد. همچنین که اساساً رنگ معرف محتویات درون بسته بندی است. به طور مثال اگر از رنگ لیمویی برای یک ماده خوراکی با طعم شیرین استفاده شود، طراحی بسته بندی مخاطبان را گیج و ناراضی کرده است.
شکل فیزیکی نهایی بسته بندی
در این قسمت،
- امنیت محتویات درون بسته بندی
- اهداف و خواستههای تولیدکننده
- محدودیت های تولید
- مواد اولیه
- وزن بسته بندی
- طول عمر بسته بندی
- ویژگیهای خاص بدنه مانند لایه محافظ ماوراءبنفش یا مهرهای خاص روی بسته بندی
- ویژگیهای پرینتری که برای پرینت بسته بندی مد نظر است
مدنظر هستند.
طراحی بسته بندی و مارکتینگ
تبلیغات و مارکتینگ با بسته بندی، نام Packvertising را به خود گرفته است و معمولاً در زیر مجموعه طراحی قرار میگیرد. طراحی بسته بندی ارتباط میان فرم، ساختار، متریال، رنگها، تصویر، تایپوگرافی و اطلاعاتی است که ترکیب همگی آنها، یک محصول را با مارکتینگ سازگار میکند. برای ساده بیان کردن چنین قصدی، میتوان آن را اینطور بیان کرد که بسته بندی
- با یک پرسونای مخاطبی که به خوبی تعریف شده سازگار باشد
- نکات اختصاصی محصول فروشی را بیان کند
- با هویت تجاری برند ارتباط بگیرد
در واقع هنگامی که بسته بندی محصول احساسی را درون مخاطب ایجاد کند، مخاطبان به آن واکنش نشان میدهند. در مبحث طراحی بسته بندی و مارکتینگ، بیدار کردن احساسات محور اصلی است.