احتمالاً اولین چیزی که با شنیدن عکاسی معماری یا architecture photography به ذهن هرکسی می آید، عکاسی از ساختمان و بناها است؛ اما عکاسی معماری حیطه ای بیشتر از این را در بر می گیرد.
عکاسی از انواع سازه های شهری مانند پل، سد، تأسیسات، سازه های نگهدارنده و سایر پروژه‌های معماری جزو عکاسی معماری جای می گیرند.
عکاسی معماری از ساختمان
عکاسی معماری که از زیر شاخه های عکاسی تبلیغاتی می باشد ، را دو بخش داخلی و خارجی تقسیم کرد. به این شکل که در مورد اول، عکاسی از تمام اجزای جزئی و کلی خارجی ساختمان انجام شود و مورد دوم شامل عکسهایی از داخل و فضای داخلی ساختمان است.
نور در عکاسی معماری از نمای بیرونی ساختمان
نمای خارجی و ظاهر بیرونی یک ساختمان در طول روز با نور محیطی و خورشید روشن می شود، به همین دلیل نور خورشید در عکاسی معماری نقشی پایه ای دارد. یک عکاس حرفه ای معماری، بهترین ساعات روز برای عکاسی از ظاهر بیرونی یک ساختمان را می داند و در مرحله ای کاملاً حرفه ای تر، قبل از انجام دادن پروژه و قبل از رسیدن روز اصلی عکاسی، چند بار در ساعات مختلف روز به لوکیشن پروژه رفته و ظاهر آن را در زمانهای مختلف با نورهای گوناگون مطالعه می کند.
به طور کل میشود گفت که نور مایل بهترین نور برای انجام عکاسی از نمای خارجی ساختمان است. نور در میان روز و ساعات ظهر به صورت قائم به ساختمان می تابد و نه تنها جزئیات جالبی از نما در اختیار عکاس و بیننده نمی گذارد بلکه ممکن است بر حسب زاویه ی موقعیت عکاس نسبت به منبع خورشید، نما را تخت و منفعل یا برعکس، با سایه های بسیار تند و شدید نشان دهد.
در صورتی که نورهای ملایم، اکثر قسمتهای نما را روشن کرده و سایه ای نرم و مطلوبی را روی ساختمان ایجاد می کند. این سایه روشن جزئیات نما را هر چه بیشتر مشخص میکند، به نما بعد می دهد و برای نما حجم پردازی می کند. بیشترین حد گویایی و پویایی یک نما با نور مایل قبل و بعد از ظهر عملی می شود.
این نور مایل، بسته به فصول مختلف سال در ساعات مختلفی رخ می دهد. صبح تا قبل از ظهر و بعد از ظهر تا غروب زمان چنین نوری است. اما محدودیت ساعتی این نور همانطور که گفته شد به جغرافیا و فصل بستگی دارد. در نیم کره ی شمالی کره زمین که در فصل پاییز و زمستان طول روز کوتاهتر است، زمان زودتر مسیر خود را برای رسیدن به نور ظهر قائم طی می کند و فرصت داشتن نور ملایم هم محدودتر از تابستان می شود. به این شکل که محدوده ی زمانی در پاییز و زمستان فشرده تر از بهار و تابستان است و نور عصر و نور صبح در این فصلها تعداد ساعات کمتری نسبت به همین نور در فصل های گرم سال را دارند.
اما این زاویه با شدت نور متفاوت است. شدت یکی از دیگر کیفیات مربوط به نور است. شدت نور در پاییز و زمستان به دلیل فضای ابری کاهش پیدا می کند و در مقابل سایه های ایجاد شده روی نمای ساختمان در فصل تابستان کاملاً شدیدتر و غلیظ‌تر هستند.
نورپردازی عکاسی معماری
در نهایت باید قبول کرد که در عکاسی از نمای یک بنای معماری در طول روز، عکاس قادر به نورپردازی نیست و صرفاً با نور خورشید عکاسی معماری را پیش میبرد. در طول شب هم باز با هر نوری که موجود است؛ یا از نور محیطی شهر و خیابان، یا با نورپردازی تعبیه شده در خود نما عکاسی را انجام میدهد.
در حالت اول، عکاس معماری با کارهای فنی دوربین و به وسیلهی سهپایه، کاری میکند تا دوربین نور بیشتری در سنسور خود ثبت کند و بنابراین ساختمان با نور کافی به صورت روشن ثبت میشود. در حالت دوم اگر نمای خود ساختمان نورپردازی داشت، عکاس از آن کمک میگیرد تا ساختمان را به عنوان هرچه که هست ثبت کند. البته که عکاسی معماری در شب و غروب به معنای رفتن زیر بار محدودیت نیست و خود این نور در عکاسی معماری میتواند ظاهری رویایی و باشکوه به بسیاری از ساختمانها بدهد.
استفاده از سهپایه برای عکاسی معماری در شب که موضوعی واضح و مبرهن است، اما استفاده از آن برای عکاسی با نور روز هم در عین حال الزامی است؛ چرا که به این وسیله کادر انتخاب شده ثابت میماند و امکان کنترل بسیار دقیق بر روی کوچکترین تغییرات وجود دارد.
عکاسی معماری از فضای داخلی
کمتر پیش می آید که نور محیط برای عکاسی معماری از فضای داخلی کافی و مطلوب باشد. به همین دلیل عکاس تقریباً مجبور است که فضای داخل را نورپردازی کند. این کار هم میتواند به وسیله ی فلاشهای استودیویی اتفاق بیفتد هم با یک فلاش کوچک دستی در شب.
عموماً به دلیل باز و وسیع بودن فضا، در عکاسی معماری روی همخوانی نورهای داخل عکس تمرکز می شود. به این شکل که توجه می شود تا همه ی بخشهای فضا به یک اندازه نور بخورند و سایه های دراماتیکی داخل عکس ایجاد نشوند. اما گاهی اوقات به دلایل محدودیات، ممکن است عکاس مجبور شود دو یا سه عکس از یک فضا بگیرد و بعد آنها را در فضای نرم افزار ترکیب کند. برای انجام چنین کاری حتماً به سه پایه احتیاج است؛ چرا که کادر در همه ی این عکسها باید کاملاً ثابت باشد تا نتیجه ی کار طبیعی جلوه کند.
اما مواردی هم هست که ساختمان نورگیر است و عکاسی معماری از فضای داخلی میتواند با نور محیط نور خورشید انجام شود. در نهایت ممکن است این عکسها به پردازش و ادیت احتیاج داشته باشند اما در عین حال میتوانند مدرکی هم باشند از نورگیر بودن فضای داخلی.
مقیاس در عکاسی های معماری
برای درک ابعاد جسمی که ایده ای درباره ی آن نداریم، می توانیم از مقیاس کمک بگیریم. در واقع مقیاس ارتباطی است بین آنچه که جلوی چشم میبینیم و آنچه قبلاً تجربه ای از آن داشته و در خاطر خود نگه داشته ایم. بسیاری از سازه های معماری اندازهای دور از تصور ما دارند؛ به همین دلیل برای دقیقتر نشان دادن این سازه ها بهتر است به صورت حرفه ای از یک مقیاس استفاده شود. چیزی در حد یک خودرو، یا یک انسان، یا حتی یک درخت.
در عکاسی معماری از ساختمانها هم تعداد طبقات و قرارگیری در کنار ساختمانهای دیگر می تواند به صورت یک مقیاس عمل کند؛ اما برای چشم انسان خیلی ساده تر است تا با یک مقیاس به شکل خودرو ارتباط برقرار کند تا اینکه مجبور به شمردن قابهای پنجره ی طبقات باشد. همچنین که نمای بسیاری از ساختمانها چنین امکانی برای بیننده قائل نمی‌شوند.
لنز عکاسی معماری
از آنجایی که عکاسی معماری با فضاهای وسیع سروکار دارد یک لنز واید با زاویه دید باز بسیار مناسبتر از لنز نرمال یا تله با زاویه دید بسته است. لنز واید زاویه دید گستردهتری دارد و امکان ثبت محدوده ی وسیعی را در اختیار عکاس میگذارد.
همچنین که بسیاری از کارفرمایان عکاسی معماری به طور خاص علاقه دارند تا فضای موجود را بزرگتر از آنچه که هست نشان دهند و این خواسته با لنز واید عملی میشود.
همچنین برای فضاهای وسیعتر و عریض تر میشود از عکاسی پانوراما کمک گرفت. عکاسی پانوراما از سه عکس روی سه پایه تشکیل میشود که بعداً به صورت خودکار در محیط نرم افزار به صورت پانوراما در می آیند. عکاسی معماری پانوراما می تواند یک دید کلی در یک قاب تک از محیط داشته باشد و اطلاعاتی کلی به بیننده بدهد.
البته که عکاسی معماری شامل عکس هایی از جزئیات با کادرهای بسته تر هم هست که در این صورت عکاس می تواند از دو لنز نرمال و بعضاً تله فوتو برای هدف خود استفاده کند.
تکنیک های عکاسی معماری
- سر زدن به محل عکاسی در زمانهای مختلف و عکاسی از آن در آب و هوا و زمان های متفاوت
- عکاسی کردن از زوایای متعدد برای یافتن بهترین زاویه
- توجه مساوی به جزئیات و کلیات
- توجه به تجهیزات فضاهای داخلی مبله و هماهنگ کردن و چینش آنها
- ترکیب دو عکس با هم برای رها شدن از انعکاس فلاش ها و بازتاب های مزاحم
- نوردهی فلاش به سمت سقف؛ نه به صورت مستقیم به وسایل و دیوارها، برای داشتن نوری پخشتر و ملایمتر
اصلاحات و ادیت بعد از عکاسی
یکی از اصلاحات اصلی بعد از عکاسی معماری، اصلاح پرسپکتیو و اعوجاج لنز است.
به صورت کلی هر چقدر هم که برترین زاویه برای عکسای معماری انتخاب شود، سازه ها و ساختمان ها از دید ناظر به پرسپکتیو می روند. هرچقدر ساختمان یا سازه مرتفع تر باشد بسته به فاصله ی ناظر یا عکاس از آن، این پرسپکتیو بیشتر خواهد شد. برای حل این مشکل، هنگام ادیت عکس دوباره اصلاع و خطوط ساختمان و سازه را با یکدیگر موازی می کنند. همچنین اعوجاج لنز واید، که خطوط دورتر از مرکز عکس را منحنی نشان می دهد در مرحله ی ادیت از قسمت اصلاح خودکار اعواجاج لنز برطرف خواهد شد.
