احتمالاً بیشترین چیزی که هنگام عکاسی مواد غذایی نیازتان میشود مواد جایگزین و غیر طبیعی برای جایگزین کردن مواد غذایی واقعی است، چون آن چیزی که قرار است جلوی دوربین قرار بگیرد صددرصد خوراکی و قابل خورد نیست!
استفاده جایگزین برای عکاسی مواد غذایی و شگردهای مختص به آن
یکی از دلایل این موضوع که از مواد مصنوعی و مواد دیگر به جای مواد خوراکی اصلی استفاده می‌کنیم، مربوط به شرایط داخل استودیو و فطرت عکاسی تبلیغاتی است. استودیوی عکاسی یک محیط بسته با نورهای قوی است که کاملاً نور خود را روی محصول غذایی متمرکز کرده‌اند، پس هر مادهی خوراکی‌ای که باشد بعد از مدتی شکل خود را از دست میدهد و حتی کم کم خراب و غیر قابل خوردن و حتی غیر قابل عکاسی میشود.
گرمای نورهای فلاش‌های استودیویی می‌توانند روی شکل بسیاری از مواد غذایی تأثیر بگذارند. حتی اگر خوراکی‌ها مانند بستنی یا نوشیدنی‌های خنک هم به خاطر ماهیت خود عمر بالایی نداشته باشند، باز کیفیت به خصوص خود را از دست می دهند. همانطور که یک نوشیدنی یا یک غذای گرم در استودیو از دهن میافتد، دیگر بخار نمی کند و معمولی به نظر میرسد.
بنابراین باید به جای همه ی اینها به دنبال یک ماده ی جایگزین دیگر بود.
علاوه بر این، به عنوان نکته ی کلیدی دوم باید به یاد داسته باشید که مشغول عکاسی تبلیغاتی از مواد غذایی هستید تا مواد غذایی زیبا و اشتها برانیگز را نشان دهید و افراد را به دیدن آن ترغیب کنید، نه حتماً ترغیب به خرید محصول غذایی و نه حتی برای تراکت تبلیغاتی یک رستوران یا تولیدکننده ی مواد غذایی، بلکه حتی نگاه کردن به عکس، برای جایی مانند فروشگاه مواد غذایی یا سالن غذاخوری مدرسه.
به این ترتیب ماده ای که جلوی دوربین قرار میگیرد باید زیبا و ایده آل باشد. فلفل دلمه ای متعددی در فروشگاه وجود دارند اما عکاس آنی را انتخاب میکند که فرم و شکل بسیار متناسب و عالیای دارد. همهی پنکیک ها نرم و خواستنی هستند اما عکاس آنها را در بشقابی زیبا گذاشته، آنها را منظم روی هم میچیند، میوه یا سیروپ به آن اضافه کرده، روی بشقاب گارنیش می کند و اجزای زیبایی مانند کارد و چنگال جالب توجه یا دستمال زیبایی کنار آن میگذارد، چون قرار است جلوی دوربین قرار بگیرد و افرادی عکس آن را ببینند.
به طور خلاصه می توان گفت هرآنچه که قرار است از آن عکاسی شود باید در بهترین حالت خود به تصویر درآید. به همین دلیل، وقتی مواد غذایی حقیقی و رئال این بخش از نیاز عکاسی را ارضا نمی کنند، سراغ مواد مصنوعی و شگردهای عکاسی می رویم
به عنوان مثال، حتما دیده‌اید که شبنم‌های روی لیوان نوشیدنی خنک پس از مدتی به قطره‌های آبی تبدیل می شوند که به پایین لیوان سرازیر شده و جلوه‌ی خنک لیوان را از بین می برند. برای جلوگیری از این اتفاق که خواه ناخواه در اثر گذر زمان اتفاق می افتد، به مقداری گلیسیرین مایع احتیاج است که درون مقدار مشخصی آب ریخته و حل زده شود. این محلول نهایتاً میتواند روی لیوان اسپری شود تا شبنم‌های آب را دوباره روی آن بسازد.
برای کف نوشیدنی های گازدار هم که بر اثر زمان از بین میروند از کف مایع ظرفشویی کمک گرفته می شود.
به همین ترتیب است استفاده از:
- مقطع های کوچکی از کارتن برای گذاشتن میان لایه های مختلف یک ساندویچ یا پنکیکهای داخل بشقاب و فاصله دادن به آنها؛ یا لایه های کیک اسفنجی که قرار است محل قرارگیری خامه باشند
- روغن موتور به جای سیروپ های خوراکی
- خلال دندان برای ثابت نگه داشتن محتوایت داخل یک ساندویچ
- روغن گیاهی برای جلوه ی نیم پخت دادن به گوشت
- فوم اصلاح به جای خامه ی فومی شکل
- خمیر نشاسته و رنگ خوراکی به جای بستنی
- مایع قهوه ای برای پخته نشان دادن مرغ و گوشت
- قرار دادن کاسه ی کوچکتر داخل غذایی مانند سوپ برای فرو نرفتن گارنیش روی غذا داخل آن
- یخ خشک یا دود برای بخار مواد غذایی داغ
- یخ پلاستیکی به جای یخ واقعی
- موم آب شده به جای سس خوراکی
- چسب مایع سفید به جای شیر و موارد دیگر.
برای عکاسی مواد غذایی چه تجهیزاتی باید داشت؟
علاوه بر یک دوربین فول فریم با لنز مناسب و سه پایه، تجهیزات عکاسی دیگر به تجهیزات نورپردازی عکاسی تبلیغاتی مربوط می شوند. در کمترین حالت، یک فلاش استودیویی با یک لایت باکس سوار بر آن به علاوه ی یک دیفیوزر و همچنین یک رفلکتور کافی هستند و کار را به نتیجه میرسانند.
سافت باکسی که پیش از این گفتیم، نور نرمی را به سوژه می تاباند و سایه های غلیظ و تند درست نمی کند، اما باز هم برای تلطیف این نور از دیفیوزر استفاده می کنیم تا حتی سایه های درون خود غذا در بشقاب هم از بین بروند. دیفیوزر یک لایه دیفیوزر دیگر به نور پشت لایت باکس اضافه میکند. به طور مثال یک بشقاب حاوی پاستا یا ماکارونی طرحدار، بین خود دانههای ماکارونی هم سایه دارد، اما دیفیوزر اختلاف نوری بین نقاط تیره و روشن را خفیفتر کرده و به این دلیل نور لطیفتری به آن میتاباند.
استفاده از رفکلتور هم برای جبران کمبود نور تابانده شده در سمت دیگر ماده ی غذایی است. رفلکتور همانطور که از اسمش برمی آید نور را بازتاب میدهد، بنابراین می تواند در مواقعی که عکاسی با نور طبیعی انجام میشود، برای جبران نور کم هم مفید عمل کند. رفلکتور زاویه دار به سمت بشقاب غذا، فضایی تقریباً شبیه به خیمه ی عکاسی ایجاد می کند و نور نرمی را به بشقاب می تاباند.
لنز عکاسی مواد غذایی هم بهتر است نرمال یا تله باشد، چرا که دلیلی برای استفاده از لنزهای واید وجود ندارد. همچنین که بسته به سوژه ی عکاسی، برای افزایش تمرکز روی ماهیت غذایی بهتر است از لنزهایی با دیافگرام‌های پایینتر استفاده شود تا پس‌زمینه را تا جای ممکن محو و غیرفوکوس نشان
نقش وسایل پذیرایی جانبی درون چینش عکس مواد غذایی چیست؟
طبیعتاً بخشی از عکاسی مواد غذایی چینش آن است، چرا که ترکیب‌بندی درون کادر فقط شامل خود مادهی غذایی نمی‌شود و فضای خالی درون کادر نیز باید پر شود.
به همین علت فرم ظاهری و رنگ بشقاب‌ها و موارد دیگری مانند شمعدانها، گلدانها، قاشق و چنگال، لیوان، دستمالها و سینی‌ها اهمیت پیدا میکند. بنابراین علاوه بر تجهیزات عکاسی تبلیغاتی که تجهیزات فنی خود عکاسی محسوب میشوند، لوازم سرو و پذیرایی هم مهم هستند، چون این موارد خواه ناخواه بخشی از دکور و فضای داخل عکس هستند.
بخشی از زیبایی یک غذا به نحوه‌ی سرو و گارنیش روی آن بازمی‌گردد. به همین علت عکاس مجبور است اگر در حال عکاسی از محصولی مانند مواد غذایی نیمپز است، یک ظرف حاضر آماده از آن را جلوی دوربین بگذارد. حالتی هم هست که عکاسی تبلیغاتی از کافه و رستوران انجام میشود. در این صورت این کار به عهد‌ه‌ی خود رستوران یا کافه است و مسئولیتی متوجه عکاس نیست، مگر مشاوره‌ی بصری.
نورپردازی مواد غذایی باید چگونه باشد؟ دو دسته‌بندی کلی برای عکاسی از مواد غذایی و نورپردازی آنها
اگر عکس مورد، یک مادهی غذایی بسته‌بندی شده و کارخانه‌ای باشد که فقط شکل بیرونی آن مد نظر است، مانند یک شیء به آن نگاه شده و به همان شکل هم نورپردازی میشود. در این حالت فقط بسته‌بندی خارجی محصول است که اهمیت دارد، به این معنا که بسته‌بندی مانند یک کالای تبلیغی جلوی دوربین قرار میگیرد و نیازی به وجود احساس یا رویکرد درون آن نیست.
اما اگر محتویات بسته‌بندی نیز مهم بوده و نیاز باشد مواد خوراکی بدون بسته‌بندی در حالت طبیعی خود عکاسی شود، نورپردازی شکل دیگری انجام میشود. به طور مثال اگر آبمیوه‌ای که محتویات درون همان بسته‌بندی بود برای عکاسی انتخاب شده است، باید آن را به شکل دیگری ارائه داد و رنگ، ماهیت، غلظت و حتی جنسیت لیوانی را که آبمیوه درون آن عکاسی میشود را لحاظ کرد.
چراغ‌های متفاوتی برای عکاسی وجود دارند و یکی از آنها نور فلوئورسنت مهتابی با تناژی سرد و سبز یا آبی است. چنین نوری برای عکاسی از مواد غذایی که قرار است اشتهابرانگیز و طبیعی باشد مناسب نیست، چرا که حالتی مرده و رخمت انگیز ایجاد میکند و حتی رنگ غذا را هم تغییر میدهد. در عوض نورهای گرم و یا حتی نور طبیعی خورشید برای عکاسی از مواد غذایی مناسب هستند.
به طور مثال عکاسی از نانها بهتر است با نور طبیعی و نرمی شبیه به نور صبحگاهی یا حتی نور باانرژی خورشید هنگام ظهر عکاسی شود. این لزوماً به معنای قرار دادن نان و سبد نان زیر نور آفتاب ظهر نیست، چرا که عموماً نور ظهر به علت زاویه‌ی عمود نور خوبی برای عکاسی نیست، اما منظور ساختن و شبیه‌سازی چنین نوری در استودیو است. حتی در مواردی می‌توان از نور خورشید در پس‌زمینه‌ی عکس در راستای روایت عکس استفاده کرد.
برای عکاسی تبلیغاتی از کافه و رستوران نه تنها اشکالی ندارد که از نور طبیعی داخل خود محیط استفاده کنید، بلکه بیننده‌ی این عکس تبلیغاتی با محیط و فضای رستوران یا کافه آشنا شده و بیشتر با آن ارتباط برقرار میکند. خصوصاً که نور طبیعی برای همه همیشه پرطرفدار بوده است. مزیت دیگر این کار این است که فضای داخلی و میزها و معماری داخلی کافه هم وارد عکس میشوند و این هم به خودی خود موردی است که به شناخت بیشتر مخاطبان و مشتریان کافه و رستوران به آنچه که قرار است با رفتن به آنجا با آن روبه‌رو شوند می‌افزاید.
در عکاسی مواد غذایی به دنبال سایه‌های تند با لبه‌های تیز و دراماتیک نیستیم. آنچه که بیشتر اهمیت دارد آرامش و سکون درون عکس است، که همان را به بیننده انتقال دهد، تا بیننده احساس کند میتواند با تکیه به مزه و کیفیت غذا، هنگام صرف آن لحظه‌های مثبت و خوشی را بگذراند، نه اینکه فقط به خوردن صرف تشویق شود. حتی رستوران‌های فست فود هم با اینکه بر سرعت بالای خوردن مشتریان با رنگهای اشتهاآور و هیجان‌آور تأکیید دارند، اما از عکسهایی که با نورهای ملایمی گرفته شده‌اند استفاده می‌کنند.
همچنین که در عکاسی از مواد غذایی لازم است همه چیز از محتویات درون غذا به بیننده نشان داده شود. بیننده لازم به سورپرایز ندارد و به اطلاعات ناقص و ناشفاف هم اعتماد نمی‌کند. بنابراین در عکاسی مواد غذایی سعی بر استفاده از نرمترین نورها است تا مادهی غذایی را روشن و واضح و آرامش‌بخش نشان دهد، نه اینکه بخواهد شخصیتی دراماتیک به غذا بدهد.
چند ایده برای عکاسی از مواد غذایی
- نشان دادن مواد اولیه‌ی محصول در کنار آن
- روایت‌پردازی در استفاده‌ی محصول
- استفاده از حرکت و فریز کردن مادهی غذایی یا نوشیدنی ( High-speed photography )
چینش یک میز کامل کنار پیش‌غذاها و خوراکی‌های حاشیه ای مانند سس‌ها، ترشی ها و شورها، نان و نوشیدنی متناسب با غذا - عکاسی از لحظه‌ی آخر آماده شدن بشقاب، مانند آماده کردن گارنیش آن
- استفاده از دکورهای نامرتبط به فضای آشپزخانه و رنگهای تیره و رسمی و چینش مواد خوراکی مانند یک تابلوی طبیعت بیجان دکوراتیو
- استفاده از مکان صرف مادهی غذایی برای نشان دادن مناسبترین زمان صرف آن، به طور مثال نشان دادن زمان استراحت در استراحتگاه‌های خانه و یا محیط کار
- دخیل کردن محیط و معماری فضا در عکاسی از کافه و رستوران
و باید اشاره کرد که در نهایت این خلاقیت منحصر بفرد و عکاسانهی اید‌ه‌پرداز است که میتواند موارد بالا را به ایده‌های عکاسی خلاقانه تبدیل کند.